GFP (23) Weener - Stadt Leer

Afstand: 14 kilometer

Terrein: Over de dijk en door de stad Leer

Weer: Warm wandelweer met later op de middag onweer

Als Foekje Famke in alle vroegte uitlaat, is het al aangenaam warm. Dat is best lekker als je in een caravan slaapt, of zoals Hein de afgelopen nacht in een tentje hebt doorgebracht.

Het “Frühstück in zowel de caravan als het hotel gaan er wel in en omdat de finish Heute in Leer is, waar Jan en Foekje hun kampement hebben, is het aanrijden daarvan een peulenschil. De C-max wordt bij het treinstation, in een overdekte parkeergarage, gestald en vlotjes rijden we naar de start van de laatste etappe van het “Groot Frieslandpad”. We parkeren de auto op nagenoeg dezelfde plek als gisteren. Op het moment dat het hondje uit de auto springt komt er een zware tractor onder het spoorwegviaduct gereden. Famke rent er, al blaffend, achteraan; een gewoonte die ze op haar oude woonadres (boerderij) waarschijnlijk heeft aangeleerd. Gelukkig komt ze snel en ongedeerd terug.

Geen tractoren meer te zien?

Wat er tijdens de tocht gebeurde

We wandelen weer over het leuke fietspaadje langs het spoor en lopen onder de ruïnes van de “Friesenbrücke” door. Om de beurt wandelen Foekje en Jan samen met Famke onder aan de dijk (Foekje het meeste) en de Brouwers lopen op de kruin van de dijk. Het lopen gaat een stuk moeizamer dan over een verharde weg, maar het uitzicht op de dijk compenseert het “strompelen”. Omdat de rivierdijk door schapen wordt begraasd is het ook nog goed uitkijken dat je niet in een schapenkakje uitglijdt. 

Famke wil absoluut dat de groep bijelkaar blijft; waar blijft de "rest"?

Bij het plaatsje “Kloster Muhde” is een splitsing in de rivier. Het woord “Muhde” is afgeleid van het oudfriese woord “mutha” wat monding betekent. De Ems stroomt rechtdoor en van rechts mondt de de rivier “Leda” uit in de Ems. De rivier Leda is 75 km lang en ontspringt als Ohe in de gemeente “Spahmharrenstätte”.

Bovenop de dijk staat een bank met prachtig uitzicht over beide rivieren. Recht voor ons zien we de Jann-Berghaus-Brücke. Deze brug, die de verbinding vormt tussen Bingum en Stadt Leer, is vernoemd naar een voormalige president van de Ostfriesische Landschaft. Het is een basculebrug waarvan het klapgedeelte 63 breed is. Deze breedte is nodig om de grote schepen van Meyer Werft er langs te kunnen loodsen.

Koffie met uitzicht over de Ems en Leda

We wandelen verder. Bij het plaatsje Esklum wijkt de doorgaande weg, het pad dat met Famke gewandeld moet worden, van de dijk af en gaat dwars door het rustieke plaatsje. Het is een geluk dat je hier langs moet wandelen, want in het dorp heb je zo nu en dan schaduw, wat op de dijk ontbreekt. Vlak bij het punt waar de route over de rivier Leda gaat komt de club weer bijeen. 

De oversteek over de Leda gaat over het voetgangers-, fietsersgedeelte naast de spoorbrug. De vloer van dit gedeelte bestaat uit ijzeren roosters waar je doorheen kunt kijken. Als Famke anderhalve meter over het rooster is gelopen stopt ze. Ze wil niet verder en ook terug blijkt geen optie meer. Verstijfd blijft ze op het eerste rooster staan. Jan pakt haar op, legt haar over zijn schouder en loopt met haar naar de overkant van de brug, toch zeker 100 meter. Het hondenbeest mag misschien maar 25 kilo wegen, het is een “dood” gewicht en dat hakt er uiteindelijk best in.

Het is nog een heel gesjouw, zo'n hond

Aan de oever van de binnenhaven van Stadt Leer drinken we onze thee. Jan maakt hier en daar wat foto’s, tot hij door een man wordt aangesproken: “Ist das Ihr Auto, das Blaue? Het antwoord is “Nein, mein Auto steht am Bahnhof geparkt”. 

Via leuke straatjes met soms imposante huizen en andere gebouwen wandelen we uiteindelijk het centrum van deze mooie stad in. Het is voor een zondag gezellig druk op straat. De winkels zijn dicht, maar de eettentjes en ijscafé’s hebben de terrassen open.

De binnenhaven van Stadt Leer

We lopen voor het treinstation langs waar zojuist een buslading vol reizigers uit Groningen is gearriveerd. Vanwege het feit dat de spoorbrug over de Ems het niet meer doet worden reizigers tussen Groningen en Leer (en visa versa) met bussen vervoerd. Duitse “Zollbeambten” hebben zich inmiddels over de meute ontfermd. Een Duitse “Zollbeamte” gaat met een “Schäferhund” langs de bagage; waarschijnlijk op zoek naar drugs-gerelateerde smokkelwaar. Eén passagier wordt apart gezet; hij is het bokje.

Nog even een groepsselfie proberen te maken

Het is warm in Leer. Als we de parkeergarage binnengaan horen we het rommelen. De lucht begint bewolkt te raken. Er is onweer op komst. In de auto is het, omdat hij overdekt stond, heerlijk koel. 

Treinstation Leer; eindpunt van deze enerverende reis

In een mum van tijd rijden we de stad uit en pikken de rode Ford op. We gaan naar de camping om er een kopje koffie te drinken. De lucht is inmiddels behoorlijk donker geworden en het flitst en rommelt aan één stuk door. Bij aankomst bij de caravan wordt meteen de luifel voor de rijdende woning gesloopt. We kunnen hem beter zelf weghalen dan dat een windvlaag er straks mee vandoor gaat.  

Het begint te druppen en we gaan de caravan in en kruipen gezellig tegen elkaar aan. We drinken nog wat en halen nog wat mooie herinneringen op van de geweldig mooie wandeltocht die we drie kwartier geleden hebben beëindigd. Wat was leuk, wat was minder leuk. Ach, herinner je je dat nog?

Snel de boel opruimen, de lucht staat als een "brijwagen"

Maar helaas, aan alle moois komt een eind. Gelukkig zijn we nog niet uitgewandeld. We hebben nog een paar etappes van het Noardlike Fryske Wâldenpaad te gaan en er ligt thuis, wat wandelingen betreft, nog genoeg op de plank. 

Als het even wat droger is stappen Foekje, Hein en Jan op en verlaten Hotze en Tineke die morgen pas terugrijden. Famke ligt achterin de auto in haar bench te slapen. 

Het Groot Frieslandpad is klaar. Alle foto’s kun je bekijken als je op deze LINK klikt.

Vertrek Grou: n.v.t.

Start wandeltocht: 09:30 uur

Finish wandeltocht: 15:30 uur

GFP (22) Diele - Weener

Afstand: 15 kilometer

Terrein: Over de dijk en langs scheepswerf Meyer in Papenburg

Weer: Heerlijk wandelweer. Misschien zelfs iets aan de warme kant.

Hein, Foekje, Famke en Jan vertrekken vroeg uit Grou om naar de camping in Duitsland te rijden waar Hotze en Tineke al een paar dagen verblijven en Tineke de koffie bij onze aankomst klaar belooft te hebben. De buren van nummer zeven hebben hun kampement opgeslagen op Freizeitpark Am Emsdeich in Westoverledingen, een tiental kilometers ten zuiden van de Stadt Leer. In de caravan drinken we koffie. Het hondje moet in de auto blijven omdat zij niet op de camping mag. 

Na de koffie zetten we koers richting de plek waar we vandaag onze wandeltocht zullen eindigen. De Ford C-max wordt op een parkeerterreintje naast de spoorlijn Groningen-Leer, nabij het gehucht Grotegaste gestald. De wandelspulletjes worden omgepakt naar de rode Ford. 

Het aanrijden van de start van vandaag is ietsjes lastig. De start is namelijk op de westelijke oever van de Ems, terwijl de finish op de oostkant is. Via Papenburg en Diele wordt de startauto op nagenoeg dezelfde plaats als de laatste keer, langs de Emsdijk geparkeerd.

En we zijn gelukkig weer onderweg

Wat er tijdens de tocht gebeurde

Het eerste deel wandelen we onderaan de dijk richting Papenburg. Na ongeveer 2 kilometer mag Famke niet verder. Er volgt een deel waar honden niet zijn toegestaan. Het is trouwens zo dat honden sowieso niet op de Emsdijk mogen; nergens! En omdat er onderaan de dijk geen weg is moet Famke een stukje omlopen. En omdat ze dat niet alleen kan (ze is hier immers onbekend) loopt Jan met haar mee. 

De wandelclub komt in het dorpje Vellage weer bij elkaar. Voor de dijkwandelaars duurde de separatie 1 kilometer en voor Famke en Jan waren het 2 kilometer. 

Meyer Werft; nu steken we de rivier de Ems over

Meyer Werft

Bij “Halte” steken we via de brug de rivier de Ems over richting de zuidelijkste zeehaven van Duitsland, Papenburg. De stad ligt ver van zee, maar door een open verbinding via de getijderivier de Ems is het toch een zeehaven. Papenburg is bekend van de in 1795 opgerichte “Meyer Werft”, waar immense cruiseschepen worden gebouwd. De gebouwen van de scheepswerf Meyer zijn enorm. De bouw van de schepen vindt plaats in twee overdekte bouwdokken, Halle 5 (307m lang en 60m hoog) en Halle 6 (504m lang en 75m hoog), die tot de grootste ter wereld horen. Een derde grote hal wordt gebruikt voor het snijden van de staalplaten. 

Het formaat van de gebouwde schepen is de afgelopen honderd jaar fors toegenomen. In 1927 werd het schip “Frisia I” gebouwd, groot 504 brt. Het laatst gebouwde schip (2019) was de “Costa Smeralda”, dat met 185.010 brt aanzienlijk zwaarder is. N.B. “brt” is in dit verband de afkorting voor “bruto registerton” en heeft, al doet het anders vermoeden, niets met gewicht maar met inhoud te maken. Eén brt is 100 f³oftewel 2,83 m³. 

Het slepen van schepen naar open zee heet een “Emsüberfürung”. Dan worden schepen bij hoogwater achterwaarts naar zee gesleept.

Oemgeboeng

Een groot cruiseschip ligt er aan de kade. Er worden verschillende foto’s gemaakt. Bij de sluizen (Dockschleuse), die toegang bieden tot de havenkom van Meyer, drinken we op een bankje (met uitzicht) onze koffie. Het is warm en elk vleugje wind is welkom. Op een gegeven moment vraagt Tineke, wat het woord “oemgeboeng” betekent en wijst op een waarschuwingsbord waarop het woord “Umgebung” te lezen is……….

Wel uitkijken waar je loopt Hein! Er lopen schapen op de dijk en die geven een hoop shit

En verder gaat het langs de Ems. Het wandelt moeilijk op de kruin. Famke blijft tot haar ongenoegen onderaan de dijk. Ongeveer ter hoogte van Mittling drinken we, al zittend in het gras, onze thee. Het is warm en wie wil kan even de oogjes dichtdoen. Aan ons voorbij varen zandzuigers die de rivier, om grote boten te kunnen laten passeren, op diepte houden. 

Een brug die geen brug is

Als we bijna aan het einde van deze etappe zijn, komen we bij de spoorbrug over de Ems; de “Friesenbrücke”. Hoewel spoorbrug?! Eigenlijk is er geen sprake van een spoorbrug. De brug werd in de avond van 3 december 2015 om 18:40 uur geramd door vrachtschip “Ms Emsmoon”, waardoor de brug voor onbepaalde tijd gesloten is voor alle verkeer. Het beweegbare middendeel van de brug is verwijderd. 

Er mist al jaren een stukje brug

We zijn inmiddels vier jaar verder en nog steeds is niet bekend wanneer een nieuwe brug klaar zal zijn. De bouw zou in 2020 kunnen starten zodat de heropening vermoedelijk pas in 2024 is. Het wordt echter betwijfeld of de treinverbinding tussen Groningen en Leer dan is hersteld. Als het tegenzit kan het nog wel tien jaar duren. Maar dat er een nieuwe brug komt staat buiten kijf. Het is de bedoeling dat deze brug, met een lengte van 160 meter, de grootste draaibrug van Europa wordt.

Hier is al jaren geen trein meer gepasseerd

We wijken van de rivierdijk af en wandelen via een mooi fietspaadje naar de auto. 

Schnitzel

Nadat de startauto is gehaald gaat eenieder zijns weegs. De familie Brouwer gaat naar de camping en De Haan cs rijden naar hun gerieflijke hotel “Lange” in de Stadt Leer. 

Als iedereen een verfrissende douche heeft gehad komen de Brouwers ook naar het hotel, alwaar op het heerlijk warme terras een paar lekkere “Weißen” worden genuttigd. Vervolgens schuiven we aan aan het diner waar stevige schnitzels worden geserveerd. Na een copieuze maaltijd keren de campinggangers terug op hun schreden. Foekje en Jan laten Famke nog even uit. 

  

Heb je zin om alle foto’s te bekijken? Klik dan op deze LINK

Vertrek Grou: 07:30 uur

Start wandeltocht: 11:00uur

Finish wandeltocht: 15:40 uur

NFW (05) Damwâld - Aldwâld

Afstand: 15 kilometer

Terrein: Onverharde paden, smalle fietspaden en rustige verharde wegen. 

Weer: Wederom heerlijk wandelweer; licht bewolkt en met 20 graden erg aangenaam. 

Natuurlijk drinken we eerst koffie op It Roer nummer zeven.

We hebben met vriend Willem Kroodsma (onder intimi WAK genoemd) in Aldwâld afgesproken dat we de finishauto op zijn erf aan de Allemawei komen parkeren. Zo gezegd zo gedaan. De C-max wordt op het grote parkeerterrein achter de boerderij geposteerd. Veiliger kan het karretje niet staan dan hier, of hij moet door de beton in de mestkelder kukelen. Het is niet ver naar de start, maar toch enigszins moeilijk aan te rijden. In Damwâld wordt Brouwer’s vihicule langs de Haadwei geparkeerd.

Wat er tijdens de tocht gebeurde

De start gaat achterlangs de Sionskerk. We moeten meteen een weiland door, alwaar een paar pony’s met hun veulentjes staan te pronken. De eerste foto’s van vandaag zijn snel gemaakt. 

We stappen het “Halepaad” op. De “Hale” is een zandrug ten zuiden van de stad Dokkum. De zandrug ligt tussen de kleigrond aan de noordkant en het veengebied aan de zuid- en westkant. De dorpen Damwâld, Broeksterwâld, De Valom, Driesum en Wâlterswâld liggen op deze zandrug. Glaciale- (werking van gletsjers en ijskappen) en eolische (door wind) processen hebben in het Laat-Pleistoceen (van 2.580.000 miljoen tot 11.700 jaar geleden)en Holoceen (van 11.700 jaar geleden tot nu) het landschap gevormd. De relicten van deze processen zijn nu nog in het landschap aanwezig. Het gebied ligt gemiddeld 1,5 meter boven NAP. Er komen veel dobben voor die vooral uit pingoruïnes zijn ontstaan. 

Een juweeltje

Hagebosk en piipkrûd

Van het ontstaan van deze omgeving merk je niks. Wat we wel zien is dat de natuur in opperste bloei verkeert. Overal bloeien pinkster- en paardenbloemen en laten de boomwallen zich van hun mooiste kant zien. De meidoorn (in het Frysk hagebeam of hagebosk) en fluitenkruid (piipkrûd of hûnestank) staan overal te pronken. Het wandelen is vandaag een feest.

De natuur is op zijn mooist

Aan de rand van een weiland vol met paardenbloemen en rondom ons veel bloeiende bomen en planten staat een bankje waar we onze koffie nuttigen. Als we nog maar net op pad zijn valt het de mede-wandelaars op dat Hein zijn rugzak lekt!! Wat is er aan de hand…? Snel gooit de jongste wandelaar van het gezelschap de tas van zijn schouders. De dop van de grote waterfles (in de volksmond “de tank” genoemd) is losgeraakt en heeft ervoor gezorgd dat de inhoud nu dubbel-blank staat. Snel giet Hein zijn tas leeg. Door dit snelle handelen blijft de schade gelukkig beperkt en kunnen we na dit toch wel vermakelijke incident verder.

Echt verbazingwekkend hoeveel water er nog in zo'n rugtas gaat

Ontmoeting

Willem had vanochtend, toen we de auto bij hem parkeerden, al aangegeven dat hij misschien ook even een wandelingetje zou gaan maken. En zie daar; daar komt hij al aangelopen. Hij heeft “de sokken erin”. Hij merkt op dat hij onderweg naar huis is en dat  hij straks, als wij arriveren, voor koffie zal zorgen. Toppie Willem.

Via een wandelbrug steken we de “Nije Feart” over. Deze vaart maakt deel uit van de vaarweg tussen de Burgumer Mar en Dokkumer Nieuwe Zijlen en is begin vorige eeuw gegraven om het Fryske boezemwater op het Lauwersmeer (vroeger Lauwerszee) te lozen. 

Grutto’s en kieviten

In de nabijheid van Westergeest wandelen we door een kunstmatig natgehouden weidelandschap. Kieviten en grutto’s vliegen ons bijna in de haren als we hun nesten met eieren of kroost op te korte afstand passeren. Zo hoort Nederland te zijn, stellen we met zijn allen vast; kieviten en grutto’s…

In het Friese landschap horen natuurlijk niet alleen gruto's en kieviten

In Westergeest blijven we even bij de kerk staan kijken. Zoals alle dorpen op de noordelijkste zandrug van Fryslân is ook Westergeest een gedateerd dorp; waarschijnlijk in de middeleeuwen ontstaan. In 1333 werd het dorp vermeld als “Ghaest”. In 1467 wordt het voor het eerst Westergast genoemd. De plaatsnaam duidt oorspronkelijk op het Oudfriese woord “gast” (geest), wat hoger gelegen zandgrond is dat ontgonnen was. De latere toevoeging “wester” werd blijkbaar toegevoegd om het te onderscheiden van het “Wijgeest”, dat ten oosten van het dorp lag.  

We wandelen door het dorp en komen langs de camping “Oan’e Swemmer”. We stellen met zijn allen vast dat dit toch wel een “tokkie-camping” moet zijn. De stacaravans staan “deun” op elkaar en overal is aanbouw gepleegd. Op de vraag aan Tineke of dit niet een leuke camping voor haar is roept ze het uit: NEE!!

De Boskreed

In een weiland, vlak voor Aldwâld drinken we onze thee. Misschien niet meteen de leukste plek om thee te drinken, maar het houdt geen pas als we straks met onze heet-waterflessen bij de auto arriveren. Bovendien, Willem heeft de bar open.

Via de Boskreed en de Feartsichtwei komen we op de Allemawei, alwaar Willem domicilie heeft. De Allemawei is genoemd naar de Allema State, welke nog steeds bestaat. Deze “zaalstins” is waarschijnlijk eind 15^eeeuw gebouwd door Redmar heer Allema. Een voornaam buurtje, zullen we maar zeggen. 

Ronde tafel

Aan een ronde tafel, eigenlijk een grote houten rol voor kabels of slangen nemen we even plaats. De dames ontdekken de kledingcollectie in de “skuorre”. Misschien doen ze de volgende keer wel een bestelling.

Zijn dit de moderne "ridders van de ronde tafel"

Vind je het leuk om onze foto’s van het Noardlike Fryske Wâldenpaad te bekijken? Klik dan op deze LINK

Vertrek Grou: 10:15 uur

Start wandeltocht: 11:30 uur

Finish wandeltocht: 16:15 uur