GFP (14) Wijnjewoude - Haulerwijk

Afstand: 17 kilometer

Terrein: Zandpaden door bos en over heide afgewisseld met geasfalteerde wegen

Het weer: Zonnig met ongeveer 22 graden.

De tocht van vandaag begint bij de boerderij met de lammetjes waar we vorige week zijn geëindigd. De boer laat net zijn koeien naar buiten, de wei in. In een lange rij wandelen ze naar het betreffende perceel. 

Wat er tijdens de tocht gebeurde

Wij wandelen het voetpad op het natuurterrein van de Duurswoudsterheide op. De natuur is fris groen en het zonnetje maakt het aangenaam wandelen.

De natuur is frisgroen

Als we de heide zijn overgestoken ontmoeten we een man en een vrouw die het GFP ook wandelen. We raken kort aan de praat. Ze willen proberen om in zeven aansluitende dagen naar Leer te wandelen. Het lijkt ons een haalbaar streven. Zeker als je een paar dagen achter elkaar kunt wandelen. Je bent dan lekker dicht bij de start zodat je het uur, dat we nu ’s-ochtends gebruiken om naar de start te rijden, als wandeluur kunt inzetten. Hetzelfde geldt natuurlijk ook voor de terugreis. 

Duurwoudsterheide

De natuur is prachtig. Hier en daar komen groentinten tevoorschijn en het gras is op sommige plekken al een paar centimeter gegroeid. 

Via een bruggetje steken we de “Biskopswijk” over. Even later kruisen we de Leidijk en wandelen we richting P.W. Janssenstichting. Net als bij Nijbeets had de geboren Duitse weldoener (Wangerooge) ook hier grond gekocht. We wandelen er langs het kapelletje van de Communitaire Gemeenschap Oudezijds 100. 

Maria ter Claesze

Communiteitshuis Maria ter Claesze is het buitencentrum van de gemeenschap. Het gemeenschapsleven biedt er bezinning, rust en ontspanning. Er is ruimte voor zingevingsvragen rondom rentmeesterschap en duurzaamheid en de relatie tussen kerk en platteland. Daarnaast is er de mogelijkheid tot pastorale zorg. Maria ter Claesze voelt zich sterk verbonden met de plaatselijke Friese kerk.

Er staan twee boerderijen en een aantal bijgebouwen op het terrein, waaronder een kapelletje.

De kapel van Communiteitshuis Maria ter Claesze

Oudezijds 100 wordt in de jaren '50 gesticht door het predikanten-echtpaar Rolf en Georgine Boiten-Du Rieu. Veel kerken in de Amsterdamse binnenstad staan in die tijd leeg en predikanten wonen vaak in andere delen van de stad. Daarom willen zij een plaats bieden waar mensen aan durven kloppen voor hulp en vestigen ze zich in een pand aan de Oudezijds Achterburgwal nummer 100. Inspiratie hiervoor deed het echtpaar Boiten op tijdens een stage bij de Foyer protestant d’Aubervilliers, een vergelijkbaar initiatief in de gelijknamige arbeidersvoorstad van Parijs.

Het leven in de binnenstad van Amsterdam is hectisch en intensief. Communiteitshuis Maria ter Claesze biedt voor leden van Spe Gaudentes en Oudezijds 100 een uitwijk op het Friese platteland. Het is 1972 geopend. 

Al met al komt het ons behoorlijk alternatief voor. Het houtwerk van de aanpalende gebouwen kan volgens ons wel een kwastje verf gebruiken.

Koffie met broodjes en een heerlijk warm zonnetje

Via een weids landschap komen we in een klein bosje terecht. Op het bankje, aan de zonzijde van het perceeltje, nemen we even pauze en drinker er koffie. Het is heerlijk zonnig weer. De temperatuur is perfect voor een wandeling. Na drie kwartier stappen we weer op.
We steken de weg Haule - Waskemeer over en wandelen recht op het “Blauwe Bos” af. Dit bos dankt, volgens de overlevering, zijn naam aan de blauwachtige kleur die het bos krijgt door de bomen die er groeien. Een andere verklaring van de naam gaat uit van het feit, dat het woord "blauw" vroeger veel gebruikt werd in de betekenis van "slecht, onvolwaardig". Dat zou passen bij het feit dat de bossen zijn geplant op zure veen- en heidegronden. Hoe het ook zij; het is een prachtig bos met afwisselend bomen- en heidegroei. Het is een lust om er doorheen te wandelen.

Kok en Wijchman

Middels borden worden we gewezen op een graftombe van Lambertus Kok en zijn echtgenote Grietje Wijchman. Zij woonden in het bos en hadden een huis annex uitspanning, genaamd “Kokshiem”. Het huis is in 1960 al afgebroken en de beide echtelieden zijn op hun eigen erf begraven. Wat rest is een naambord, een slordig hekwerk en een dikke bult zwerfkeitjes. Enigszins teleurgesteld over deze “bezienswaardigheid” keren we op onze schreden terug.

Dit is alles wat aantoont dat deze mensen op deze plek zijn begraven

Gelukkig is er iets verderop een speeltuintje. Hier drinken we koffie en gaan we, zij het om beurten, even op de grote schommel liggen. Het ding wiegt heerlijk heen en weer. Je moet echt moeite doen om niet in slaap te vallen. Hotze neemt niet deel aan deze activiteit. Hij zit op het bankje achter de tafel en kan daar maar met moeite vandaan komen.

De route gaat verder langs het openluchtzwembad van Haulerwijk (vanwege het warme weer is het er druk) en we wandelen door het dorp. Foekje doet nog een greep in een grote puntzak friet die ergens aan de muur hangt, maar het ding wil maar niet loslaten.

Bij de voetbalvelden zagen we deze auto. Wel een luxe vervoermiddel om naar je sport te rijden

Via een parkje en langs de voetbalvelden lopen we richting de finishauto. Als we langs de kwekerij van Wiebe Westra komen, schieten de dames, samen met Hotze, even naar binnen. Hein en Jan blijven in de schaduw van een kleine kapschuur achter. Even later komen ze weer naar buiten met een paar stokrozen. Goede koop.

Langs de vaart in Haulerwijk

Ons rest nog honderd meter tot aan de auto, die heerlijk in de schaduw staat.

Het was vandaag alweer een prachtige wandeltocht.

Vertrek Grou: 08:30 uur

Start wandeltocht: 09:50 uur

Finish wandeltocht: 15:10 uur

Thuisgekomen in Grou drinken we op het terras van nummer 9 nog een heerlijke koude bier.

Wil je alle foto's van onze GFP-belevenissen zien, klik dan op deze LINK

GFP (13) Beetsterzwaag - Wijnjewoude

Afstand: 15 kilometer

Terrein: Verharde, geasfalteerde paden. In de buurt van Hemrik zo nu en dan onverharde paden

Het weer: Zonnig met temperaturen rond 18 graden.

Wat er tijdens de tocht gebeurde

Voor het eerst in de geschiedenis van de Wandelburen wordt er op een maandag gewandeld. Meestal wandelen we op vrij-, zater-, en of zondagen, maar deze keer is het anders. Het komt vandaag beter uit. Dit betekent wel dat Hein niet meegaat. Hij moet werken L.

We parkeren de finishauto op een parkeerterreintje ten zuiden van Wijnjewoude. Met de auto is het dan maar een klein stukje tot aan de plek waar we vandaag starten. In de auto drinken we koffie en eten we er een stukje, door Tineke zelf gebakken, koek bij.  

Een huisje aan het Himrikkerpaad

Het eerste stuk voert ons nog door de bossen rond Beetsterzwaag. Via het “Himrikkerpaad” wandelen we zuidwaarts, door het oude stroomgebied van het riviertje het “Koningsdiep” of "Ald Djip" en belanden na een poosje op de weg van Hemrik naar Gorredijk. 

We steken de weg over en komen terecht in een perceeltje bos waarin een aantal met de hand aangelegde heuvels liggen. Deze heuvels zijn opgeworpen met zand en grond dat bij het graven van de “Opsterlandse Compagnonsvaart” vrijkwam. Op één van deze heuvels staat een bankje met mooi uitzicht naar de oostelijk gelegen weilanden. We zitten er kort, maar besluiten ergens anders ons bakkie troost “te doen”. 

Een feest van herkenning

Bij de Compagnonsvaart moeten we kiezen. Willen we links of rechts af; of willen we rechtdoor. In dat laatste geval wordt het een nat pak. We gaan linksaf, wandelen aan de Hemrikker sluis voorbij en slaan bij de oude melkfabriek links af. Het natuurzwembad van Hemrik, wat naast de fabriekgebouwen ligt, is nog niet open voor het publiek. Maar als vanzelfsprekend staat er al wel water in het bad; dat komt omdat het een “bron-bad” is.

De fabrieksgebouwen moeten dringend onderhoud hebben

Voor Foekje is deze etappe een feest van herkenning. Zij is opgegroeid in Hemrik, heeft er 20 jaar  gewoond  en is er naar school gegaan. Onderweg wijst ze het reisgezelschap op alle bijzonderheden wat ze ondersteunt met gedetailleerde verhalen. Zo wandelen we, rijkelijk gedocumenteerd, door het kleine dorpje.

Via een prachtige singel, waarlangs zo te zien, de afgelopen periode veel bomen zijn omgewaaid, komen we op de Bûtenwei terecht. Tineke hoort er iets ritselen in het dorre gras. Als zij en Foekje gaan kijken blijken het twee adders te zijn die zich in de zon liggen op te warmen. Gauw een fotootje maken.

Niet veel later wandelen we het speelbos Sparjebird in. Dit bos is doorsneden met wandelpaden. We komen uit bij een speeltuin waar een kabelbaan is. Hotze en Tineke gaan aan het touw hangen en laten zich op die manier naar beneden glijden. Wie het niet gelooft moet bij Jan het filmpje maar een komen bekijken. Na dit speelse intermezzo houden we halt bij het kleine openluchttheatertje. Het is tijd voor de lunch. We zitten op de bankjes in de zon, maar er is vandaag helaas geen voorstelling.

Aan deze omgeving heeft Foekje vele goede herinneringen: het bos, de speeltoestellen en de Blokhut. Ook Hotze en Tineke herinneren zich die keer dat ze in de Blokhut een feestje hebben bijgewoond. 

Na de lunch gaat het weer richting de Compagnonsvaart. We wandelen naar de Wijnterpersluis. Hier heeft Foekje, samen met haar ouders, jaren lang gewoond. Als we het huis passeren komt de huidige bewoner net naar buiten. Foekje raakt met Sietze aan de praat (het is een vroegere buurjongen waar ze nog mee heeft gespeeld) en ze mag nog even mee naar binnen om het huis te bekijken. De drie overige wandelaars dwalen wat rond de kleine sluis en schieten foto's van het schilderachtige geheel.  

Het huis bij de sluis

Als we weer op pad zijn is het de beurt aan Jan om een gesprek aan te knopen. We wandelen langs het huis van zijn collega Jikkie die zich, als ze het wandelgezelschap ontwaart, naar buiten spoedt.

Door alle verkwikkelijkheden van vandaag ligt het gemiddelde wandeltempo niet erg hoog. Misschien kan het lange rechte stuk langs de Compagnonsvaart hierin nog een kleine positieve bijdrage leveren. We wandelen langs de noordoever van de vaart. 

Opsterlandse Compagnonsvaart

Ten behoeve van veenontginning en het vervoer van turf begon men in 1630 bij Gorredijk het kanaal te graven en na 200 jaar was het eindpunt (Smilde) bereikt. Tussen Gorredijk en Appelscha liggen 9 sluizen in de vaart. Dit komt omdat Appelscha 12 meter hoger ligt dan Gorredijk. De Opsterlandse Compagnonsvaart heeft haar functie voor de beroepsvaart al lang verloren. Daarvoor in de plaats is de pleziervaart gekomen. Jaarlijks passeren ongeveer 1.500 boten de vaart (Turfroute). 

In 1974 waren er plannen om de vaart te dempen. Pater van Ulden nam het initiatief om tegen de demping te protesteren, wat uiteindelijk gelukt is. In het centrum van Gorredijk is een draaibrug naar hem vernoemd.  

Theetijd

Net na Klein Groningen zien we naast de weg een bankje waar we onze thee nog even drinken. Het is nog bijna twee kilometers naar de finish maar de thee moet op! Aldaar zittende verbazen wij ons over het feit dat, in die korte periode dat wij onze thee drinken, één en dezelfde gierwagen zo vaak passeert. Hij is nog niet vol, of hij is ook alweer leeg.

Pingo

Vlak voor de finish stappen we nog even naar een klein ven. Het is een “pingoruïne” (Frysk: Dobbe), een overblijfsel van de laatste grote ijstijd. De dobbe is ontstaan in een tijd dat er een toendraklimaat heerste met een bevroren ondergrond. Smeltwater van de gletsjers bevroor in de bodem, zette uit en duwde de ondergrond omhoog. Hierdoor ontstonden ijsheuvels. In de loop van de tijd gleed de omhoog gedrukte grond langs de ijskern af waardoor eromheen een aarden wal ontstond. Toen de ijskern smolt, bleef er een ringvormig meertje achter.  

Lammetjesdag

Vanaf de dobbe naar de auto zou het nog geen 5 minuten wandelen zijn, maar bij de boerderij tegenover het parkeerterrein lopen kleine lammetjes waardoor we 20 minuten over dit kleine stukje doen. 

Vertrek Grou: 08:30 uur

Start wandeltocht: 09:45 uur

Finish wandeltocht: 15:45 uur

Meer foto’s van de wandeltocht zien? Klik hier!

GFP (12) Nijbeets – Beetsterzwaag

Afstand: 18 kilometer

Terrein: Verharde, geasfalteerde paden. Rondom Beetsterzwaag door de bossen op paden, lanen en singels.

Het weer: Licht bewolkt maar gaandeweg de tocht meer wolken. Temperatuur rond 18 graden.

Wat er tijdens de tocht gebeurde

Het is sinds 15 oktober vorig jaar de eerste wandeltocht van de Wandelburen.

De finish-auto wordt geparkeerd op het parkeerterrein aan de nieuw ingerichte Poastwei, net achter Hotel-Restaurant Lauswolt.

Zo..... en nu de ritsen van de tas nog even dicht......

We starten bij het gemaal nabij Nijbeets – Ulesprong. De wandelroute van vandaag wijkt iets af van de originele route. Volgens het routeboekje moeten we door Nijbeets, terwijl wij ervoor kiezen om via de “Jansen Stichting” te wandelen en iets verderop het schelpenpaadje naar de zandwinning te nemen. De route voert ons op deze manier door meer natuur en langs minder huizen. Enig nadeel is dat het parcours vandaag anderhalve kilometer langer is dan het boekje aangeeft. 

Janssenstichting

In de uitgestrekte Beetsterpolder, die door de alles verwoestende overstroming van 1892 landelijke bekendheid kreeg, lagen 'geheele oppervlakten' er ongebruikt bij, terwijl deze ondergrond (= grond waarvan het veen al is afgegraven) zeer geschikt zou zijn voor ontginning.

P.W. Janssen (1821-1903), rijk geworden door de tabakshandel in Nederlands-Indië, vond dat hij met zijn vermogen goede werken moest verrichten. Zo wilde hij o.a. het lot van de arme veenarbeiders in Zuidoost Friesland verbeteren. Eén van zijn projecten was de aankoop in 1899 van 77 ha ondergrond in de Westerburefennen onder Nij Beets. Met ca. 100 arbeiders werd dit land 'in cultuur gebracht'. Nieuwe sloten en wijken werden gegraven en de legakkers werden vlak gemaakt. Reeds in 1900 stonden er 7 'nette boerenhuizingen' met ieder 4 hectare grond. Ieder jaar werd de grond bemest met terpaarde van de afgegraven terpen in het noorden van Friesland.

Naar het aantal huizen werd het nieuwe streekje aanvankelijk Zevenhuizen genoemd, later hernoemd tot Janssen-Stichting, naar de initiatiefnemer tot ontginning van het gebied. Met geld van de P.W. Janssen's Friesche Stichting, die de werken van de in 1903 overleden naamgever voortzette, werden op meer plaatsen in Zuidoost Friesland soortgelijke projecten gestart. Ook eenzelfde nederzettinkje bij Waskemeer heeft, net als dat onder Nij Beets, de naam Janssenstichting gekregen. 

Hier ligt ongeveer het middelpunt van het GrootFrieslandPad

Op de helft van het GFP

Langs het schelpenpaadje bij de Jansen Stichting staan we letterlijke en figuurlijk even stil. Op dit punt, we kunnen er een paar honderd meter naast zitten, zijn we op de helft van het Groot FrieslandPad aanbeland. We nemen ons voor om dit heuglijke feit in Beetsterzwaag te gaan vieren. 

We wandelen nu al kilometerslang door de Friese landerijen en het valt ons op dat we zo weinig weidevogels zien en horen. Geen kieviten, geen grutto’s, scholeksters en veldleeuwerikjes. Het is stil in het veld. We buigen ons over de vraag wat daar de oorzaak van is, maar we komen niet met een eensluidende verklaring. 

Langs de oever van het door zandafgraving ontstane meer

Aan de westoever van het “zandgat” tussen Nijbeets en Beetsterzwaag vinden we een prachtige plek om een koffiepauze te houden. Op deze plek, die op een heuvel is aangelegd, staan twee bankjes die ons een schitterend uitzicht over de steeds groeiende waterplas bieden. Een waterig zonnetje biedt ons warmte en lage struiken (voornamelijk bramenstruiken) houden ons heerlijk uit de wind. We nemen de tijd en genieten van deze zeer verrassende plek. 

Bij “Oudbeets” verlaten we de verharde paden en wandelen we het bos in.

(OUD)-Beets

Het voormalige dorp Beets werd al in de 11e eeuw genoemd. Eind 11e eeuw stond op de plaats waar nu de begraafplaats is een kerk. De kerk van Beets was gewijd aan de Heilige Geertruid en stond onder bewind van monniken. Beets was oorspronkelijk de hoofdplaats van wat later Opsterland is gaan heten. Het dorp vervulde eeuwenlang een belangrijke rol, niet alleen als regioplaats, maar ook voor Roomse gelovigen. De zetel van de Deken van de Rooms Katholieke Kerk van Boornego was er gevestigd. De Beetster Deken was commissaris en deken van de “seendstoel” (katholieke rechtbank).

Hier stond vroeger het kerkje van Oud Beets

De dorpen Beetsterzwaag, Olterterp en Nij Beets zijn van latere datum. Beetsterzwaag en Olterterp zijn door verhuisbewegingen van Beetsters ontstaan. Oud Beets ligt op een hoge zandrug, toen de bevolking toenam zochten ze in de omgeving naar hoger gelegen gronden.

In de jaren '20 van de vorige eeuw werd Beets bij Beetsterzwaag gevoegd. In 1958 werd de plaats bij de aanleg van rijksweg 43 (later omgebouwd tot A7) doormidden gesneden. De kerk werd in 1984 gesloopt. Op het kerkhof werd in 1988 een klokkenstoel geplaatst. 

Patat en bier

We wandelen langs het huis waar Foekje met haar moeder en zus een aantal jaren heeft gewoond. Zo te zien heeft de tijd er stilgestaan. Er is namelijk niets veranderd.

In de plaatselijke lunchroom (een veredelde snackbar) gedenken we dat we over de helft van het Groot FrieslandPad zijn. Met een lekkere snack en een stevige bier vieren we deze mijlpaal (of zoals in het metrische stelsel: “kilometerpaal”). Met enige moeite weten we ons na een dik uur uit de luie stoelen op te richten. We moeten voort. 

Een veld vol mooie paarse krookjes

Jan dirigeert het wandelgezelschap naar de tuin van het oude gemeentehuis. Grote velden vol met krokusjes staan in bloei en geven het een geel-paars uiterlijk. Een uitgelezen plek voor fanatieke fotografen.

Via het parkje belanden we op een bekend stukje van de route. We hebben hier namelijk tijdens het Friesewoudenpad ook al eens gewandeld. Tot aan Olterterp is het een feest van herkenning. 

Na Olterterp wandelen we weer over bospaden. Bij een ven, diep in het bos verscholen, drinken we, zittend op een gevallen oude boomstam, onze thee. De vermolmde boomstronk die vlakbij staat biedt voor het mannelijke gezelschap vertier door er stukken af te breken. Het zit er heerlijk.

Vanaf hier is het nog slechts tweeëneenhalve kilometer tot aan de auto. 

Vertrek Grou: 08:30 uur

Start wandeltocht: 09:45 uur

Finish wandeltocht: 16:30 uur